Азодхон
Маъно
Ин ном асосан аз решаҳои забонии туркӣ ва форсии Осиёи Марказӣ бармеояд. Он сухани форсии "Озод" (آزاد)-ро, ки маънои "озод", "боибояд" ё "мустақил" аст, бо унвони туркии "Хон" (خان), ки маънои "хоҷа", "ҳоким" ё "шоҳзода" дорад, иртиботи зебо пайваст мекунад. Дар натиҷа, ном моҳияти амиқи "хоҷаи озод" ё "ҳокими боибояд"-ро дар бар мегирад. Он шахсеро ифода мекунад, ки бо сифатҳои худӣ, шаъну шарафи табиӣ ва пешвоӣ баҳравар аст, ки ҳузури қавӣ ва сардорро инъикос мекунад.
Фактҳо
Ин ном омезиши ғании мероси забонӣ ва фарҳангии форсӣ ва туркиро ифода мекунад, ки дар манзараи таърихии Осиёи Марказӣ ва Ҷанубӣ амиқ ҷой гирифтааст. Ҷузъи аввали он аз калимаи форсии "Озод" (آزاد) гирифта шуда, ба маънои "озод", "наҷиб" ё "мустақил" меояд. Ин истилоҳ аз қадим дар ҷомеаҳои форсизабон бо шаъну шараф, соҳибихтиёрӣ ва мақоми ғайриғуломӣ алоқаманд буд. Ҷузъи дуюм, "Хон" (خان), унвони муътабари туркӣ ва муғулӣ буда, маънои "ҳоким", "сарвар" ё "пешво"-ро дорад, ки онро сардорони қабилаҳо, императорон ва хонаводаҳои ашроф дар сарзамини паҳновар аз даштҳои Осиёи Марказӣ то нимҷазираи Ҳинд истифода мебурданд. Аз ин рӯ, таркиби ин ҷузъҳо маънои ба "ҳокими наҷиб", "сарвари озод" ё "пешвои озодагон" наздикро ифода мекунад. Ин таркиб омезиши амиқи таърихӣ ва фарҳангиро инъикос мекунад, ки хоси империяҳо ва минтақаҳое буд, ки дар он ҷо анъанаҳои адабӣ ва идории форсӣ бо сохторҳои низомӣ ва сиёсии туркӣ, ба монанди Империяи Муғулон ё хонигариҳои гуногун дар Осиёи Марказӣ, ба ҳам пайвастанд. Номҳое, ки ин ҷузъҳои пурқудратро дар бар мегиранд, одатан ба шахсони баландмақом ё онҳое дода мешуданд, ки бояд фазилатҳои истиқлолият, пешвоӣ ва наҷибиро таҷассум мекарданд ва махсусан дар минтақаҳое ба монанди Ӯзбекистони имрӯза, Афғонистон ва қисматҳои Ҳинду Покистон маъмул буданд.
Калимаҳои калидӣ
Эҷод шуд: 9/29/2025 • Навсозӣ шуд: 9/30/2025