Айсултон
Маъно
Ин ном асли туркӣ дошта, аз унсурҳои "Ой" ба маънои "моҳ" ва "Султон", ки аз калимаи арабии "Султон" ба маънои "ҳоким" ё "шоҳ" гирифта шудааст, иборат аст. Бинобар ин, он ҳамчун "Моҳсултон" ё "Ҳокими моҳ" тарҷума шуда, ба шахси хеле бонуфуз ишора мекунад. Он шахсеро ифода мекунад, ки ҳам зебоии оромбахш ва ҳам дурахшони хоси моҳро дар баробари сифатҳои пурқудрат ва соҳибэҳтироми як пешво соҳиб мебошад. Ин ном ҳисси ашрофияти гиромӣ, назокат ва нуфузи қавиро бедор карда, аз ҳузури ҷаззоб ва амркунанда шаҳодат медиҳад.
Фактҳо
Ин ном, ки дар фарҳангҳои туркӣ ва Осиёи Марказӣ решаҳои амиқ дорад, як таркиби пурқудратест, ки аз ду унсури муҳим иборат аст. Ҷузъи аввал, «Ой» (Ay), дар забонҳои гуногуни туркӣ як калимаи роиҷ буда, маънои умумии «моҳ»-ро дорад. Ин унсур аксар вақт ба номҳои шахсӣ барои ифодаи зебоӣ, нуронӣ, оромӣ ва назокати осмонӣ дохил карда мешавад, ки аксар вақт рамзи нури роҳнамо ё покии илоҳӣ мебошад. Қисми дуюм, «Султон», унвони мӯҳтарам бо асли арабӣ буда, маънои «ҳоким», «қудрат» ё «шоҳ»-ро дорад. Таърихан онро подшоҳон ва пешвоёни бонуфуз дар саросари империяҳо ва давлатҳои исломӣ ба таври васеъ истифода мебурданд, ки рамзи қудрати олӣ ва истиқлолият буд. Ҳамин тариқ, омезиши ин ду унсур номеро ба вуҷуд меорад, ки ба таври возеҳ ба «Моҳ-Султон» ё «Ҳокими Моҳ» ишора карда, ба шахси дорои зебоии фавқулода, мақоми баланд ва ҳузури пурқудрат далолат мекунад. Аз ҷиҳати фарҳангӣ, чунин ном одатан ба зан, аксар вақт ба малика, шоҳбону ё зани ашрофзода дода мешуд, ки мақоми шоҳона ва ҷаззобияти дилфиреби ӯро таъкид мекард. Он омезиши назокати зебо ва пешвоии қавиро таҷассум мекунад, ки орзуҳои волидонро дар бораи он, ки фарзанд ҳам зебоии зоҳирӣ ва ҳам мавқеи бонуфузро дар ҷомеаи худ соҳиб шавад, инъикос менамояд. Заминаи таърихии он дар анъанаҳои ғании забонӣ ва сиёсии ҷаҳони васеи туркӣ ва исломӣ пайдо мешавад, ки дар он ҷо чунин номҳои ифтихорӣ маъмул буданд.
Калимаҳои калидӣ
Эҷод шуд: 10/1/2025 • Навсозӣ шуд: 10/1/2025